UZA/UA: ‘Onze behandelingsmethode is een revolutie tegen bloedkankers’
EDEGEM – Het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA) behandelde voor het eerst een patiënt met lymfeklierkanker in een fase 1-studie met CAR-T-cellen die lokaal geproduceerd werden. CAR-T-celtherapie is een nieuwe vorm van kankerbehandeling die gebruik maakt van het afweersysteem van de patiënt. De productie van CAR-T-cellen gebeurt bij anicells, een spin-off van het UZA en UAntwerpen, gevestigd in Niel. Doel is patiënten sneller toegang te bieden tot deze nieuwe generatie behandelingen.
Het eigen afweersysteem bewapenen om kankercellen gericht op te sporen en te vernietigen: daar draait CAR-T-celtherapie om. Via een bloedafname (aferese) worden afweercellen (witte bloedcellen of T-cellen) in het labo genetisch bewerkt zodat zij bewapend worden met een chimere antigeenreceptor (CAR). Dat is een soort grijparm die zich vasthecht aan specifieke eiwitten die voorkomen op de kankercel. Via een eenmalig infuus krijgt de patiënt de CAR-T-cellen toegediend. De versterkte afweercellen van de patiënt herkennen de slechte kankercellen en vallen ze aan. De CAR-T-behandeling werkt zeer precies in op de slechte kankercellen waardoor er – in tegenstelling tot traditionele behandelingen – veel minder beschadiging is van gezonde cellen.
De onderzoeksgroep van prof. dr. Sébastien Anguille, hoofd hematologie aan het UZA en hoofdonderzoeker van deze studie, doet al enkele jaren intensief onderzoek naar CAR-T. ‘Het onderzoek naar bloedkankers zit in een stroomversnelling. Immuuntherapie met CAR-T-cellen is een nieuwe behandeling die een ware revolutie betekent bij bepaalde types bloedkanker. Voortbouwend op de pioniersrol die het UZA al sinds 2005 speelt in het onderzoek naar het gebruik van afweercellen voor de behandeling van kanker, is deze studie de eerste in zijn soort waarbij we zelf mee instaan voor de productie van CAR-T-cellen.’
Voor deze klinische studie sloeg het UZA de handen in elkaar met het Nederlandse biotechnologiebedrijf CellPoint. De genetische bewapening van de T-cellen met een CAR, en de productie van de cellen in voldoende hoge aantallen om terug aan de patiënt toe te dienen, gebeurt bij anicells, een spin-off van het UZA en UAntwerpen. Recent kreeg anicells als eerste centrum in Vlaanderen een fabricagevergunning voor het produceren van CAR-T-cellen voor toediening aan patiënten. Door de samenwerking met anicells heeft het UZA als een van de weinige academische gezondheidscentra ter wereld toegang tot gespecialiseerde kennis en infrastructuur om CAR-T-cellen mee te produceren. Nathalie Cools, oprichter van anicells: ‘Met de gedeelde infrastructuur van onze spin-off, gevestigd op het Wetenschapspark in Niel, willen we voor wetenschappers de drempel verlagen om aan celtherapie te doen. De kosten zijn lager, het gaat sneller, én ze krijgen ondersteuning van ons team. Op termijn hopen we meer patiënten te kunnen helpen.’
Dr. Anguille: ‘Door alles in eigen beheer uit te voeren zitten er nu maar enkele weken tussen diagnose en behandeling, Momenteel loopt deze studie voor patiënten met lymfeklierkanker. Binnenkort openen we een tweede studie bij patiënten met multiple myeloom, een ander type bloedkanker.’ In België komen kinderen en jongvolwassenen met acute lymfatische leukemie en volwassenen met een agressieve vorm van lymfeklierkanker – bij wie traditionele behandelingen zoals chemotherapie geen effect meer hebben – in aanmerking voor een CAR-T-behandeling met terugbetaling door het RIZIV. (EM / Foto Universiteit Antwerpen)
