Universiteit is op zoek naar oude foto’s of postkaarten van de kermis
ANTWERPEN – Snuister je graag op zolders en in archieven? Bezit je oude foto’s of postkaarten van meer dan 100 jaar oud? Doe dan mee aan het burgeronderzoek ‘Kiekjes van de Kermis’.
Onderzoekers van UAntwerpen zijn op zoek naar foto’s van de kermis van voor de Eerste Wereldoorlog. Die beelden tonen ons immers wat er toen op de kermis te beleven viel.
De onderzoekers van het project Science at the Fair doorzochten al vele archieven in binnen- en buitenland. Met als resultaat: duizenden strooibiljetten en affiches van uiteenlopende kermisattracties en programma’s.
Nele Wynants, hoofd van het onderzoeksproject: ‘Het promotiemateriaal dat door showmensen werd gemaakt, geeft wel een beeld van wat er vroeger op de kermis te zien was. Toch moeten we deze bronnen met een korrel zout nemen.’
‘De foorkramers hadden een talent voor overdrijving en het vermogen om iets kleins of onbeduidends om te zetten in een aantrekkelijk spektakel.’
‘Daarom zijn krantenartikels en plattegronden uit die tijd een goede aanvulling om een beter zicht te krijgen op de inrichting van de kermis destijds.’
Toch willen de onderzoekers een vollediger beeld krijgen van de kermis. Onderzoeker Eva Andersen: ‘En dat is mogelijk via foto’s en postkaarten uit privécollecties. Hoe zag het er écht uit op de kermis? Wat was er toen te zien? Welke barakken stonden er?’
‘Met deze campagne hopen we dat iedereen massaal in oude fotocollecties duikt en ons deze pareltjes instuurt. Specifiek zijn we op zoek naar beelden van de periode tussen 1850 en 1914. Maar foto’s van iets later zijn ook meer dan welkom.’
Vandaag kennen we de kermis vooral omwille van de mechanische attracties. Vroeger was de foor ook dé plek om bij te leren over geneeskunde, aardrijkskunde, geschiedenis en de laatste nieuwe technologieën, zoals bijvoorbeeld fotografie.
Onderzoeker Bart Moens: ‘Shows op de grens van magie en populaire wetenschap stonden vaak centraal op het kermisplein. Ze waren opgesteld naast reizende anatomische en etnografische musea, kijkkasten, panorama’s, en rond 1900 ook de cinema.’
Op die manier kwamen de foorreizigers tegemoet aan de grote belangstelling voor spektakel en wetenschap, die op dat moment in volle ontwikkeling was.
Ze pasten voortdurend hun attracties en voorstellingen aan om aan de interesses van de tijd te voldoen. En niet te vergeten: de kermis was voor elke laag van de bevolking toegankelijk.
Wynants: ‘In de negentiende eeuw kon slechts een minderheid lezen en moderne communicatiemedia waren nog niet voorhanden. De jaarlijkse kermis was dan ook een belangrijke bron voor kennis en informatie.’
Science at the Fair onderzoekt de rol die de kermis speelde bij de verspreiding van informatie over wetenschappelijke en technologische vooruitgang in West-Europa tussen 1850 en 1914.
SciFair is een vijfjarig onderzoeksproject (2021-2026) dat wordt gefinancierd door de European Research Council (ERC) in het kader van het onderzoeks- en innovatieprogramma Horizon 2020 van de Europese Unie (subsidieovereenkomst nr. 948678 – SciFair). Meedoen kan je hier (EM / Foto’s Science at the Fair)
