Prof UA Wilrijk: ‘Steden herbergen andere plantensoorten dan platteland’
WILRIJK – In een onderzoek tonen wetenschappers van de universiteiten van Luik en Antwerpen Campus Drie Eiken Wilrijk aan dat Belgische steden andere uitheemse plantensoorten herbergen dan het platteland. Die stedelijke soorten komen uit warme en droge inheemse klimaten en zijn beter aangepast aan droogte en hitte. Door zomers als de huidige zouden soorten zoals de hemelboom (zie foto) wel eens overal kunnen gaan domineren.
Het is al lang duidelijk dat het in de stad warmer is dan op het platteland door het ‘stedelijk hitte-eiland’-effect. De grote hoeveelheden geplaveide oppervlakken absorberen veel warmte. De indeling van de gebouwen vormt stedelijke canyons’ met verminderde windsnelheid, die gemakkelijk warmte vasthouden. Die warmte wordt geaccumuleerd door de zon, maar ook door airconditioners. Jonas Lambrechts van PLECO (Planten- en Ecosystemen) aan UAntwerpen Campus Drie Eiken Wilrijk en afkomstig uit Schoten: ‘Daarom omhult de hete lucht de steden op warme dagen als een deken. Bovendien is de bodem in de stad vaak droger dan op het omringende platteland.’
Wetenschappers vermoedden daarom al lang dat dit warmere en drogere stadsklimaat (dat in onze streken overeenkomsten vertoont met een mediterraan klimaat) soorten zou aantrekken die de voorkeur geven aan die omstandigheden. Dit blijkt het geval te zijn voor uitheemse boomsoorten. De onderzoekers gingen na waar uitheemse boomsoorten uit warmere en drogere – of koelere en nattere – inheemse klimaten zich bij voorkeur ophielden. Wat zij ontdekten is dat, hoewel de meeste uitheemse soorten dominant zijn in de stadsrand waar ze uit tuinen zijn ontsnapt, soorten uit warmere en drogere klimaten veruit dominant zijn in de stad, en omgekeerd.
Tot voor kort waren bomen van warmere origine beperkt tot de stad, omdat de klimatologische omstandigheden op het platteland niet geschikt waren. Nu onze zomers droger en warmer worden en onze winters niet meer zo koud zijn, breiden de omstandigheden voor hun ontwikkeling zich uit. Daardoor neemt de kans toe dat deze stedelijke exoten, zoals de hemelboom of de Anna Pauwlonaboom, ook op het platteland meer en meer aanwezig zijn. Die verspreiding kan dan ten koste gaan van de inheemse biodiversiteit op het platteland, die toch al verzwakt is door droogte en hittegolven. Ondanks de voorkeur van tropische boomsoorten voor het stadsklimaat, hadden alle soorten in de studie – uit warmere of koelere inheemse klimaten – tijdens hittegolven te lijden onder hitte en blootstelling aan de zon. Daarentegen hadden ze allemaal lagere stresswaarden wanneer ze groeiden op schaduwrijke plekken, hetzij van gebouwen, hetzij van bomen.
Lembrechts: “Hoewel de aanwezigheid van stedelijke structuur voor hogere temperaturen zorgt dan hoge vegetatie, wordt dat koelende effect deels tenietgedaan tijdens periodes van extreme droogte. De droge vegetatie kan iet meer zweten waardoor de lucht niet meer wordt afgekoeld, wat zichtbaar is wanneer men in de buurt van gewassen of over door de zon verschroeide gazons loopt.’ Deze resultaten suggereren dat tropische soorten evengoed last hebben van stress tijdens een hittegolf zoals hun tegenhangers uit koelere regio’s, maar dat zij beter met zulke langere periodes van stress kunnen omgaan. (EM / Foto Charly Géron)
