Prof. Coenen (UA Wilrijk): ‘Antibioticagebruik moet nog meer afnemen’
WILRIJK – Tussen 1997 en 2017 nam het antibioticagebruik buiten de ziekenhuizen in Europa globaal niet af. In België ligt het gebruik boven het Europese gemiddelde, maar is de trend dalend. Dit blijkt uit onderzoek van de universiteiten van Antwerpen en Hasselt.
Overmatig antibioticagebruik leidt tot resistente bacteriën. De impact is gigantisch: onschuldige infecties kunnen leiden tot zware gezondheidsproblemen en fataal worden, het uitvoeren van transplantaties en operaties wordt risicovoller als antibiotica hun werk niet meer doen, en de ziektekosten gaan omhoog. Wetenschappers wijzen al vele jaren op het gevaar van overdreven antibioticagebruik. Er werden ook al heel wat campagnes gevoerd om het tij te doen keren, maar uit nieuw onderzoek van de universiteiten van Antwerpen en Hasselt blijkt nu dat die acties nog onvoldoende vruchten hebben afgeworpen.
Samuel Coenen is professor klinische epidemiologie aan de Vakgroep Epidemiologie en Sociale Geneeskunde (ESOC) in het Gouverneur Kinsbergencentrum in Wilrijk. Hij werkt samen met het Vaccin & Infectieziekteninstituut (VAXINFECTIO) van UAntwerpen Campus Drie Eiken, eveneens in Wilrijk, in het bijzonder met het Labo Medische Microbiologie, geleid door Herman Goossens. ‘Globaal gezien nam het antibioticagebruik in de landen van de Europese Unie en van de Europese Economische Ruimte de voorbije twintig jaar niet af. Uit onze analyse van de data van het European Surveillance of Antimicrobial Consumption Network (ESAC-Net) – de cijfers hebben betrekking op het gebruik buiten de ziekenhuizen – blijkt dat er nog steeds sprake is van een grote seizoensvariatie: in de winter worden antibiotica vaak overmatig gebruikt in de strijd tegen virale infecties. Helaas, want het inzetten van antibiotica is in dergelijke gevallen gewoon zinloos.’ De analyse leert ook dat er steeds meer penicillines met een breed spectrum gebruikt worden. Een slechte zaak, want die trend werkt resistentie verder in de hand. Ook bij de chinolonen, een andere veelgebruikte groep antibiotica, stellen de wetenschappers dezelfde evolutie vast. Het is beter om antibiotica met een smal, meer gericht spectrum te gebruiken.
In België ligt het gebruik van antibiotica per inwoner boven het Europese gemiddelde, maar zien de onderzoekers een dalende trend. Dit geldt voor het totale gebruik en voor de verhouding breed- over smalspectrumantibiotica. Om het gebruik van chinolonen in te dijken, werden sinds 1 mei 2018 de terugbetalingscriteria van deze breedspectrumantibiotica gewijzigd. De wetenschappers, die samenwerkten met het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) en met verschillende internationale experts, publiceerden hierover in Journal of Antimicrobial Chemotherapy.
Prof. Niels Hens van de afdeling epidemiologie en Medische Statistiek aan UAntwerpen Campus Drie Eiken: ‘Betrouwbare informatie over antibioticagebruik is een essentieel onderdeel in de strijd tegen resistentie. Deze informatie kan bijvoorbeeld bruikbaar zijn om campagnes op te zetten, doelstellingen te formuleren rond het gebruik van specifieke groepen van antibiotica en na te gaan of antibiotica worden gebruikt conform nationale richtlijnen.’ Om de landen die deelnemen aan ESAC-Net te helpen met hun eigen evaluatie van de impact van veranderingen in regelgeving, sensibiliseringscampagnes, en andere nationale interventies om het gebruik van antibiotica te verbeteren, bieden de wetenschappers ook statistische hulpmiddelen aan en een handleiding hiervoor. (EM / Foto UAntwerpen)