Paardenkerkhofstraat meer groen, minder hitte, meer buurtgevoel

MECHELEN – Woensdagavond werd in Mechelen de vernieuwde Paardenkerkhofstraat officieel geopend in aanwezigheid van buurtbewoners, burgemeester Bart Somers (Open VLD) en schepen van openbare werken Patrick Princen (Groen). De straat kreeg de voorbije maanden een volledige heraanleg waarbij vergroening, ontharding, waterbeheer en verkoeling centraal stonden. Als eerste straat in Mechelen werd de Paardenkerkhofstraat ontworpen met een integrale focus op hittestress, dankzij een unieke samenwerking tussen bewoners en wetenschappers. Deze aanpak is inmiddels een inspiratie geworden voor de aanleg van andere straten.

De opening van de Paardenkerkhofstraat werd gevierd met een feestelijke drink voor de buurt, als bekroning van een intensief traject van samenwerking, onderzoek en heraanleg. De feestelijke opening was niet alleen het officiële slotmoment van de werken, maar ook een manier om de bewoners te bedanken. Dankzij hun geduld, feedback en betrokkenheid is dit project geslaagd.

De Paardenkerkhofstraat was een van de heetste plekken in Mechelen. Tijdens warme zomerdagen konden de temperaturen er tot acht graden hoger zijn dan elders in de stad. Dit effect – het zogenaamde hitte-eilandeffect – werd nauwkeurig in kaart gebracht door bewoners en wetenschappers. In samenwerking met de Universiteit Gent werden weerstations geplaatst die temperatuur, neerslag, zonnestraling, luchtvochtigheid en wind registreerden. Ook binnen in huizen werd gemeten, en bewoners vulden regelmatig hittestressbevragingen in.

De verzamelde data werd gebruikt als wetenschappelijke basis voor een toekomstgericht herinrichtingsplan. Op basis van die inzichten werd het straatontwerp aangepast om maximale verkoeling, infiltratie en vergroening te realiseren. Daarbij werden de bewoners ook actief betrokken via infoavonden, participatiemomenten en een focusgroep.

Er werd 800 m² onthard via plantvakken en waterdoorlatende parkeerplaatsen, en er kwamen 45 nieuwe bomen bij. Onder deze bomen zijn waterhoudende, vruchtbare bunkers aanwezig die tijdens droge periodes de nieuwe bomen van water voorzien en tijdens natte periodes zorgen voor een enorme buffercapaciteit. Een regenwaterput van 10.000 liter kan door buurtbewoners en stadsdiensten gebruikt worden om het groen te bewateren. Wat deze heraanleg bijzonder maakt, is dat ze méér is dan alleen een technische ingreep. De straat zal fungeren als een koele corridor door de wijk Nekkerspoel en verbindt op natuurlijke wijze verschillende groene plekken met elkaar. Het resultaat is een leefomgeving die niet alleen bestand is tegen hitte en wateroverlast, maar ook uitnodigt tot ontmoeting en buitenleven.

Nametingen volgen in 2026, waarbij onderzocht wordt welk effect de heraanleg had op het microklimaat in de straat. Hiermee wordt Mechelen ook pionier in het meten en monitoren van klimaatingrepen op straatniveau.

De inzichten en methodes die in de Paardenkerkhofstraat zijn ontwikkeld, vormen vandaag de basis voor een bredere aanpak in Mechelen. Zo is de Kerkhofstraat in Walem inmiddels volledig heraangelegd volgens dezelfde principes, zijn de werken in de wijk Donkerlei volop aan de gang, en wordt de Brusselsesteenweg momenteel ontworpen met de lessen uit dit pioniersproject als uitgangspunt. Wat begon als een lokale testcase, is zo uitgegroeid tot de leidraad voor de inrichting van onze publieke ruimte om onze stad te wapenen tegen de gevolgen van klimaatverandering op een manier die tegelijkertijd de levenskwaliteit verhoogt.

De nieuwe Paardenkerkhofstraat bestaat uit drie zones, elk met een eigen profiel, afgestemd op het gebruik, het ruimtebeslag en de behoeften van bewoners:

1. Grote Nieuwedijkstraat – Vooruitgangstraat
Dit segment is ingericht als woonerf. Gevels zonder parkeervakken kregen royale groenvakken. Parkeervakken zijn vervangen door grasbetontegels, en er kwamen laadpalen voor elektrische wagens. Alle verharding is waterdoorlatend en helpt bij regenwaterinfiltratie.

2. Vooruitgangstraat – Welvaartstraat
Hier werd, op expliciete vraag van bewoners, maximaal onthard. Het plein werd heringericht met een collectieve regenwaterput waarop dakwater van omliggende woningen werd aangesloten. Op warme dagen kan deze ook als speelelement fungeren. Verplaatste paaltjes en een nieuwe indeling zorgen voor een open en multifunctionele ruimte.

3. Welvaartstraat – Boerenkrijgstraat
Dit segment is deels woonerf, deels dubbelrichting. Brede, verhoogde voetpaden en parkeerstroken met kasseien met open voegen zorgen voor comfort én infiltratie. Ook hier werd maximaal vergroend.

Bijkomend werden er geveltuinen aangelegd, bomen geplant en randvoorzieningen geplaatst om het groen te beschermen. Voor bewoners die eerder een aanvraag hebben gedaan voor een tegeltuin, is er een oplossing op maat gezocht.

Foto’s stad Mechelen