Oudste Stadsplan van Antwerpen dra te bekijken in Museum Plantin Moretus
ANTWERPEN – Het stadsplan van Virgilius Bononiensis is een monumentaal met de hand ingekleurde houtsnede van 120 centimeter hoog en 265 centimeter breed en gedrukt op twintig bladen handgeschept papier. Het is het enige nog bekende exemplaar van dit plan en het is de grootste en meest gedetailleerde plattegrond die we uit de zestiende eeuw kennen. Het geeft een uniek zicht op de metropool Antwerpen op het hoogtepunt van haar economische macht in 1565.
Iris Kockelbergh, directeur Museum Plantin-Moretus: ‘Op dit ogenblik krijgt dit Vlaams topstuk een conservatiebehandeling zodat het werk ‘in topconditie’ is om vanaf vrijdag 3 december te schitteren in de expo ‘Komt een Italiaan naar de Nederlanden’ in Plantin- Moretus. De tentoonstelling loopt tot 6 maart 2022. De tand des tijds heeft uiteraard zijn invloed gehad op het papier en de kleur. Wanneer je het tot in de details bekijkt kan je spreken van City Marketing. De Universiteit Antwerpen heeft ooit een onderzoek gedaan en stelde vast dat de stad beter in beeld werd gebracht dan dat ze eigenlijk was. Alle burgerlijke en kerkelijke gebouwen zijn veel grootser voorgesteld dan ze in feite waren. Volgens onze bronnen begon de landmeter in 1555 met de nodige opmetingswerken en was het plan tien jaar later klaar.’
‘De conservatiebehandeling begon in maart. Het restauratieteam voerde verschillende behandelingen uit, uiteraard met respect voor de historische en esthetische betekenis van dit topstuk. De focus lag op het reinigen van de voor- en achterzijde, het vastmaken van de verzwakte delen en het vervangen van de lijst. Met de tentoonstelling ‘Komt een Italiaan naar de Nederlanden’ ontdekt men de stad en streek van Guicciardini. Bezoekers keren terug in de tijd, naar het Antwerpen en de Nederlanden van de zestiende eeuw. Lodovico Guicciardini, een Italiaans koopman die zich in Antwerpen vestigde, beschrijft in detail het leven in de steden in de Nederlanden van die tijd. Deze plattegrond hoort daar perfect thuis.’
Nabilla Ait Daoud (N-VA), schepen van cultuur: ‘De Bononiensis-kaart is een stille getuige van hoe onze stad was tijdens de bloeijaren. Een aantal gebouwen, die we nu nog kennen als trekpleisters, zijn duidelijk herkenbaar: het stadhuis – dat in het voorjaar 2022 heropent -, het Steen – dat eind deze week weer toegankelijk is -, de Sint-Michielsabdij die aan de huidige Sint-Michielskaai stond -, de Kipdorppoort, de zestiende eeuwse vleugel van wat nu het Rubenshuis is,… Wie op zoek gaat naar details kan oneindig bezig blijven.’
Annelies Van den Wijngaert is papierrestaurator en Malou Van Peer boekrestaurator. Zij maken deel uit van het restauratieteam bij de dienst Behoud en Beheer, Musea en Erfgoed van de stad Antwerpen. Annelies: ‘De kaart bevond zich in redelijke toestand, maar vertoonde sporen van oppervlaktevuil en loskomende fragmenten. De kleine deeltjes papier die loskwamen zouden verloren gegaan zijn indien er geen behandeling was gebeurd.’ Malou: ‘We hebben ook lijmsporen gevonden van de vorige restauratie in 1990. Probleem was wellicht dat men toen het plan opnieuw in de oorspronkelijke lijst heeft ondergebracht. Dat zal nu niet meer gebeuren. Er komt een nieuwe kader rond waarbij van binnenuit de temperatuur wordt gemeten zodat die op peil blijft.’
Edwin MARIËN
