Onderzoekers maken resultaten bekend over relatie tussen verlichting, nachtrust en kanker
WILLEBROEK – Nachtverlichting heeft een effect op onze slaap, dat wist je al. Bij mensen verhoogt nachtverlichting mogelijk de kans op overgewicht en mentale problemen. Dat stellen het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) en PIH – Kenniscentrum Milieu en Gezondheid vast in twee literatuurstudies in opdracht van de vijf provincies en het Interprovinciaal Kennis centrum (IPKC). Vanavond werden de resulaten van het onderzoek voorgesteld in natuurgebied Het Broek in Willebroek.
Omdat steden en gemeenten verplicht zijn om tegen 2030 om te schakelen naar ledverlichting, werken de provincies aan een praktijkgids met verlichtingstips. Samen met de vernieuwde Ecologische Duisternis Behoeftekaart moet de praktijkgids lokale besturen helpen om de juiste keuze te maken per regio en straat. Gemeente Duffel geeft alvast een voorbeeldproject.
‘s Avonds stijgt de hoeveelheid slaaphormoon melatonine in ons bloed zodat we voelen dat het tijd is om te gaan slapen. ’s Nachts zorgt melatonine voor een goede nachtrust en herstelprocessen in het lichaam. Licht, en zeker blauw licht, verstoort de aanmaak van melatonine. Wetenschappelijke studies tonen aan dat meer nachtelijke verlichting samengaat met meer voorschriften voor slaapmedicatie, een kortere slaapduur en ongenoegen over de slaapkwaliteit. Studies tonen een mogelijk verhoogde kans op borstkanker aan voor mensen die in een gebied met veel – vooral blauwe – nachtverlichting wonen. Want melatonine zou ook eigenschappen bevatten die kanker tegengaan. De invloed op het melatonineniveau zorgt mogelijk voor meer kans op overgewicht en heeft een invloed op ons mentaal welbevinden.
Ook op dieren heeft nachtverlichting een effect. De voortplanting van glimwormen komt in gevaar omdat mannetjes de lichtsignalen van vrouwtjes niet opmerken. Vogels beginnen vroeger op de dag te zingen en leggen hun eieren vroeger in het seizoen wanneer er onvoldoende rupsen zijn om de kleintjes te voeden. Verlichte wegen vormen barrières in het landschap. Zo blijkt uit Fins onderzoek dat de rivierprik, een zeldzame vissoort die ook in België voorkomt, zijn trek stopt omwille van een verlichte brug boven zijn migratieroute.
Al deze voorbeelden maken duidelijk dat nachtverlichting een negatief effect heeft op de biodiversiteit en de mens. Maar niet alle types verlichting hebben hetzelfde effect en niet elke diersoort ondervindt dezelfde negatieve gevolgen. Bovendien, zo blijkt meer en meer, is het voor lokale besturen belangrijk om ook rekening te houden met het veiligheidsgevoel van hun inwoners wanneer ze hun verlichtingsplan met nieuwe ledlampen uitdenken. Hoewel de geregistreerde criminaliteit in de Westerse samenleving sinds 2010 stevig is gedaald, ook in België, stijgt het onveiligheidsgevoel. Naast nachtverlichting zijn er ook andere oplossingen om het onveiligheidsgevoel weg te nemen: slimme verlichting, visuele hinderpalen of potentiële schuilplaatsen voor daders wegnemen door bomen en struiken te snoeien of banken te plaatsen voor meer sociale controle. Een groep experten gaat aan de slag met de bevindingen uit de studies en schrijft tegen het einde van dit jaar een praktijkgids uit met verlichtingstips voor lokale besturen.
Op vraag van de provincie Antwerpen heeft het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) adviezen opgemaakt over hoe steden en gemeenten rekening kunnen houden met vleermuizen bij wegverlichting. Op basis daarvan zijn er nu in Fort Duffel speciale lampen geïnstalleerd. Die bevatten licht met een lager spectrum dan gebruikelijk. Voor het menselijk oog uit zich dat in een roodachtig licht. Uit onderzoek blijkt dat die verlichting de vleermuizen minder stoort bij hun activiteiten dan normale straatverlichting. Stichting Kempens Landschap kreeg voor het project een subsidie van 5 290 euro uit de pot ‘Projectsubsidie Natuur’ van het Agentschap voor Natuur en Bos. (EM / Foto Freepik)
