Luchtkwaliteit in Mortsel, Berchem en Wilrijk is beter op trage wegen
WILRIJK – Van januari tot en met november 2021 konden vrijwilligers gaan wandelen met de poppen Claire en Gilbair. Vanuit hun buggy maten zij de concentratie aan fijn stof, ultrafijn stof, zwarte koolstof, de temperatuur en de luchtvochtigheid. 397 enthousiastelingen wandelden verschillende routes in Mortsel, Berchem en Wilrijk. De resultaten van die metingen tonen aan dat de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) voor fijn stof overal overschreden worden, maar dat de algemene luchtkwaliteit veel beter is op zogeheten trage wegen.Het verkeer is een belangrijke oorzaak van slechte luchtkwaliteit.
Slechte lucht leidt tot gezondheidsproblemen, zoals astma en chronische hart- en vaatziekten. Eerder onderzoek toonde aan dat jonge kinderen een zeer kwetsbare groep voor verkeersgerelateerde vervuiling zijn. Zij bevinden zich het dichtst bij de uitlaatpijpen van wagens. Daarom startte het Departement Bio-Ingenieurswetenschappen van UAntwerpen op Campus Groenenborger, samen met de Provincie Antwerpen en streekvereniging De Zuidrand, het burgerwetenschappelijk project CLAIRE. Het doel? Het effect van trage wegen op de luchtkwaliteit in kaart brengen. CLAIRE staat voor ‘Clean AIR for Everyone’ en kijkt in het bijzonder naar trage wegen die niet bestemd zijn voor gemotoriseerd verkeer.’
De pop vertegenwoordigde de meest kwetsbare groep voor verkeersgerelateerde vervuiling: kleuters. Ze was uitgerust met meetapparatuur en vanuit haar buggy mat Claire om de tien seconden de hoeveelheid luchtvervuiling. Wegens succes kreeg Claire er later nog een broertje Gilbair bij. In totaal werd er 3 680,5 kilometer gewandeld. Uit de analyse van de resultaten blijkt dat de WHO-richtlijnen voor het jaargemiddelde aan fijn stof zowel op de trage als op de snelle wegen worden overschreden. In Mortsel lag de concentratie meer dan dubbel zo hoog dan de WHO-richtlijnen, zowel op de trage als de snelle wegen. Prof. Roeland Samson: ‘Fijn stof ontstaat in Vlaanderen voornamelijk door menselijke activiteit, zoals de verbranding van benzine en hout, waardoor het niet vreemd is dat de concentraties hoog zijn in een stad als Mortsel, waar de verkeersdruk hoog is.’
De luchtkwaliteit in het algemeen is op trage wegen wel beter dan op de snellere alternatieven. De concentratie aan zwarte koolstof en ultrafijne luchtpartikels ligt veel lager in gebieden met meer wegen voor niet-gemotoriseerde voertuigen. Trage wegen kunnen een groene buffer vormen voor de omliggende snelle wegen. Ze kunnen de lucht zuiveren en hebben een verkoelend effect, als ze voldoende groen bevatten. Er werd slechtere luchtkwaliteit vastgesteld in de voormiddag, allicht gerelateerd aan de ochtendspits.
In eerste instantie benadrukken de onderzoekers van het CLAIRE-project dat we moeten proberen om zoveel mogelijk verplaatsingen met de fiets, het openbaar vervoer of te voet te doen. Beleidsmakers moeten de verkeersgerelateerde luchtvervuiling op grote schaal aanpakken. Samson: ‘Richtlijnen omtrent fijn stof bestaan wel, maar de ultrafijne partikels dringen nog dieper door in de longen en kunnen hierdoor een schadelijker effect hebben, waardoor richtlijnen zich opdringen. Op die manier kan men het verkeer op basis van fossiele brandstoffen in de toekomst zelfs volledig wegwerken.’ Recent startte in samenwerking met voetbalclub Beerschot een vervolgproject over de impact van fijn stof en zwarte koolstof op de gezondheid van kinderen. (EM / Foto Provincie Antwerpen)
