‘Kerk als dorpsknooppunt’ geeft gebedsgebouwen een herbestemming
MERKSPLAS – In veel gemeenten staat men voor de uitdaging om kerkgebouwen te her- of nevenbestemmen.185 Vlaamse gemeenten hebben een kerkenbeleid. In de provincie Antwerpen zijn dat er 50 van de 69. De provincie, RURANT en Innovatiesteunpunt hebben via het project ‘Kerk als dorpsknooppunt’ ervaring opgedaan met projecten in Sint-Jozef Rijkevorsel, Braken (Wuustwezel) en Poederlee (Lille).
‘Kerk als dorpsknooppunt’ verbindt uitdagingen, noden en kansen in het dorp met inventieve en bottom-up ontwikkelde toekomststrategieën om de kerk opnieuw een centrale functie te geven. Gedeputeerde voor plattelands- en dorpenbeleid Kathleen Helsen (CD&V, zie foto): ‘Wat we nu doen is niet nieuw. In de jaren ’90 gaf Kempens Landschap al een nieuwe stemming aan de kapel van de Kolonie in Merksplas (nu een centrum waar studiedagen werden georganiseerd) en het oude franciscanessenklooster in Wuustwezel werd een woonzorgcentrum.’
‘Vandaag hebben we aandacht voor kerken en religieuze gebouwen in het provinciaal dorpenbeleid. We staan voor serieuze uitdagingen en gaan dan ook telkens in dialoog met de lokale besturen. Onlangs gaven we nog een nieuwe bestemming aan de kerk van Mol Donk. Dat wordt een gemeenschapshuis. De Sint-Jozefkerk in Vosselaar werd omgetoverd naar het vrijetijdshuis De Moer.’
‘Voor ons is het belangrijk dat de kerk opnieuw een plek wordt voor de hele gemeenschap. Kerk als dorpsknooppunt is een participatietraject voor drie dorpen met focus op hun kerkgebouw. Wij begeleiden de veranderingsprocessen en voorzien een subsidie van vijf miljoen euro. De prioriteit ligt op de dorpen op het platteland maar we sluiten de steden zeker niet uit.’
In Sint-Jozef Rijkevorsel is er nog steeds een wekelijkse eucharistieviering en ook op hoogdagen. De religieuze ruimte werd teruggebracht naar een kleinere ruimte (het koor) en hierdoor ontstond er een tweede polyvalent gedeelte die de invulling van een ‘overdekt dorpsplein’ of een ‘dorpshal’ kreeg. Ook De Buurderij vindt er een onderkomen. Voorlopig – omwille van corona – wordt echter opnieuw de volledige ruimte als kerkgebouw benut.
In Braken, een gehucht van Wuustwezel, is er een wekelijkse dienst op zaterdag en om de drie weken een eucharistieviering. Hierin werd er bijgebouwd aan de kapel. Het sanitair werd vernieuwd en er zijn vergaderzalen en workshopruimten. Schepen van erfgoed May Van Thillo (CD&V):’De kapelruimte zelf is kapel gebleven maar met grote consensus dat de standaard kapelopstelling een stuk kleiner is geworden zodat er ruimte wordt gecreëerd voor zithoekjes want iedereen heeft wel eens nood aan een stiltemoment. In de kerk blijven de diensten doorgaan en er is plaats voor kleinschalige activiteiten. Via Herkenbaar Braken kwamen zo’n 70-tal inwoners opdagen voor de eerste info-avond. Daar zijn er 40 van blijven komen. De activiteiten in de kapel blijven voorrang hebben.’
In Poederlee werd het toonmoment net een maand geleden gehouden. De gemeente telt 2 800 inwoners waarvan er wekelijks een twintigtal naar de dienst komen. Tijdens het toonmoment gaven de inwoners heel duidelijk aan dat de kerk in de toekomst een plek van ontmoeting moet zijn. Daarmee bedoelen ze een uitnodigende plaats waar je gemakkelijk binnen en buiten kan lopen, met laagdrempelige activiteiten, voorzien van een eerstelijnsaanspreekpunt rond bijvoorbeeld zorg en welzijn, maar evengoed met een beperkte (gemeentelijke) dienstverlening tot zelfs een dagopvang voor specifieke doelgroepen.
Edwin MARIËN
Foto: CD&V