Gedenksteen op de Scheldekaai voor 900 jaar Sint-Michielsabdij
ANTWERPEN – Stad Antwerpen herdenkt de 900 jaar oude Sint-Michielsabdij. Deze iconische abdij stond eeuwenlang aan de oever van de Schelde. Het was een van de machtigste abdijen in de wijde regio, maar verdween ‘letterlijk’ volledig uit het stadsbeeld.
Tijdens de heraanleg van de Scheldekaaien werd op plek waar de abdij tot omstreeks 1830 stond, archeologisch onderzoek verricht. Op die locatie plaatste de stad een gedenksteen en een informatiepaneel. Vanaf 7 mei loopt er in het FelixArchief een mini-expo over de Sint-Michielsabdij.
Deze Antwerpse abdij werd gesticht in 1124 door Norbert van Gennep (ca. 1080-1134) – de latere heilige Norbertus. De Norbertijnenorde kende daar zijn oorsprong.
De abdij werd een rijk en machtig klooster dat in het toenmalige Antwerpen een belangrijke maatschappelijke en politieke rol speelde. In de 14e en 15e bood ze onderdak aan heersers en andere belangrijke persoonlijkheden. Gerenommeerde gasten logeerden bij een bezoek aan Antwerpen steevast in het Prinsenhof, het luxueus gastenverblijf van de abdij.
Het klooster werd opgeheven in de Franse periode (1794-1815): dit betekende het verval van het complex. De abdij werd meermaals geplunderd, beschadigd en hersteld, en verloor haar glorie. Tijdens de Belgische Revolutie (1830-1831) kreeg ze de genadeslag. Het Antwerpse pronkstuk dat ooit straalde aan de oever van de Schelde werd kort daarna afgebroken, en de resten verdwenen onder de grond.
In het kader van de heraanleg van de Scheldekaaien gingen archeologen op zoek naar de resten van de abdij. Ze troffen meer dan 400 begravingen aan en maakten de kelders en funderingen, de pandgang, de kerk en het Prinsenhof terug zichtbaar. Ook sporen uit de periode vóór de bouw van het klooster, waaronder een Romeinse gracht en een unieke Merovingische munt kwamen aan het licht.
Om de herinnering aan deze prestigieuze abdij levend te houden, werd naar aanleiding van de 900ste verjaardag een gedenksteen geplaatst op de recent her-aangelegde Scheldekaaien langs de wijk Sint-Andries. Deze locatie bevindt zich binnen het voormalige kloosterdomein ter hoogte van het oud klooster. Een informatiepaneel geeft meer duiding over de verdwenen abdij.
Pastoor Rudi Mannaerts had voor deze gelegenheid de klokken van de Sint-Andrieskerk laten luiden: ‘Wij hebben toevallig enkele maanden geleden een klok van de Sint-Michielsabdij gevonden in onze kerk’
Johan Veeckman, adjunct-coördinator bij de Stad Antwerpen (Onroerend Erfgoed en Monumentenzorg) verwelkomde iedereen en in het bijzonder de leden van de Norbertijnergemeenschap: ’Het is niet toevallig dat deze studiedag hier vandaag in Antwerpen doorgaat en op deze plek start … De 900e verjaardag van de stichting van de abdij wilden wij niet laten voorbijgaan, zonder daar speciale aandacht aan te besteden … Het was niet alleen een geestelijke maar ook een bestuurlijke en culturele instelling die heel wat eeuwen een grote stempel op onze stad heeft gedrukt.’
Schepen voor stadsontwikkeling Annick De Ridder: ‘Ook voor mij is dit een speciale plek: waar komen stadsontwikkeling en de haven meer bij elkaar dan hier aan de boord van de schelde … Bij kinderen en jeugd is die connectie niet meer zo aanwezig. Zij kennen die haven zo niet meer … Deze scheldeboord, 7 km lang is een ideale speeltuin voor stadsontwikkeling en, zoals wij hier ontdekten, ook voor archelogie en het trekt terug de jeugd aan. De kaaimuur is verhoogd uit veiligheid om de stad te beschermen en loopt hier over de funderingen van de oude abdij. Een deel van die fundering is zichtbaar gehouden in het ontwerp … Wij trachten de geschiedenis van de stad op te nemen in de vernieuwing: hier dus ook bij deze Sint-Michielsabdij.’
Na de speeches werden de aanwezigen begeleid naar de zichtbare fundamenten van de abdij. Vervolgens was er de verplaatsing naar het FelixArchief, waar meer studiemateriaal omtrent het onderwerp van vandaag te vinden is.
Verdere info staat op www.antwerpenmorgen.be, klik hier voor de rechtstreekse link.
Heel wat achtergrondinfo en een video over tweeduizend jaar Scheldekaaien van Antwerpen zijn te vinden op www.archeologiescheldekaaien.be.
Ivo van de Korput.
