Expo ‘Van wafel tot koek’ In Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience
ANTWERPEN – Van zaterdag 23 december tot zondag 7 januari 2024 organiseert de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience in de prestigieuze Nottebohmzaal de expo ‘Van wafel tot koek’.
Voor haar gelijknamige boek deed Regula Ysewijn historisch onderzoek in de Erfgoedbibliotheek over de bakcultuur in de Lage Landen. De auteur raadpleegde historische manuscripten en kookboeken, waaronder het zeventiende-eeuwse Brabants kookboek.
Bakken toont het hart van een eetcultuur. In haar nieuwste boek Van wafel tot koek deelt Regula Ysewijn de recepten en geschiedenis van feestelijk gebak uit de Lage Landen. Er zijn wafels en winterbroden voor de twaalf dagen van Kerstmis, pannenkoeken voor Lichtmis en Carnaval, krakelingen voor de vastentijd, vlaai en gefrituurde bollen voor Kerstmis en alle kruidige lekkernijen die ons meteen aan Sinterklaas en Sint-Maarten doen denken.
Je krijgt de unieke kans om kostbare eeuwenoude handschriften van nabij te bekijken. Deze boeken werden nooit eerder tentoongesteld voor het grote publiek. Buiten bijzondere kookboeken zijn er onder meer ook oude wafelijzers en speculaasplanken te zien die mee het verhaal vertellen van onze culinaire geschiedenis. Ten slotte werd ook de stad Antwerpen en haar belang in deze geschiedenis niet vergeten.
Ysewijn: ‘“Als anglofiel koesterde ik al op zeer jonge leeftijd een grote passie voor Groot-Brittannië en haar cultuur en landschap. Ik leefde wel in België, maar mijn hart en later ook mijn werk waren daar. In 2016 doorkruiste ik dan toch ons land voor mijn boek Authentieke Belgische Cafés en zo legde ik de fundamenten voor een weg terug naar huis. Ik schreef intussen nog vier boeken over de Britse gastronomie, maar ik deed ook onderzoek naar voeding in de Lage Landen, en België in het bijzonder. Ik verzamelde kookboeken uit onze regio en vroeg oma’s en tantes uit. Zo leerde ik meer over onze cultuur. Zeven jaar later resulteerde dat in Van Wafel tot Koek en kwam ik dus thuis.’
‘De Erfgoedbibliotheek heeft een grote collectie over Antwerpen door de eeuwen heen. Ik ben Antwerpse en Antwerpen was zeer belangrijk op vlak van kunst en cultuur rond voeding, maar ook de import en export ervan. Daarom is het ook een zeer belangrijk onderwerp in mijn boek. Ik vertel bijvoorbeeld het verhaal van Antwerpen en haar suikerraffinaderijen en koekjesfabrieken. Antwerpen staat immers bekend als de ‘koekenstad.’ Veel mensen weten niet vanwaar die naam komt. Eigenlijk weet de modale burger weinig over de oorsprong van onze eetcultuur. We zijn ook zeer snel om onze eigen culinaire cultuur opzij te zetten, zaken uit een andere cultuur lijken veel sprankelender. Zo zie je dat de grote wafelkramen op markten en kermissen nu ook churros moeten aanbieden omdat sommige mensen uitgekeken zijn op een wafel, een galette of een puntzak hete smoutebollen. Het grappige is dat er in onze oude kookboeken een soortgelijk recept staat. Zonder het te weten eten mensen dus gewoon toch lekker typisch iets van bij ons, al draagt het een Spaanse naam.’
‘Zelfs toen België me weinig interesseerde, vond ik het belangrijk om met het gezin rond de feestdagen een Brusselse wafel te gaan eten in een tearoom. In de herfst en de winter ging ik met mijn moeder op woensdag vaak een Luikse wafel eten ergens op straat in Antwerpen. Ik groeide op met donker roggebrood besmeerd met plattekaas en dunne schijfjes radijs en als vieruurtje peperkoek. Ik at bijna niets anders. Speculaas was er altijd in huis. Ik nam dit alles vanzelfsprekend. Het was nodig om vervreemd te geraken van mijn eigen cultuur door steeds met de Britse bezig te zijn. Zo zag ik als niet-Britse de eigenheid van de cultuur in Groot Brittannië. De band van Britten met getoast brood en met pudding is iconisch. Maar zij groeien ermee op, zien het elke dag en lijken er daardoor geen waarde meer aan te hechten. Wij doen hetzelfde met onze wafels.’
Sylvie MICHELE