Expertisecentrum uit Berchem waarschuwt: ‘Dementie is nu al eerste doodsoorzaak’
BERCHEM – ‘We evolueren naar een steeds zwaarder onevenwicht tussen de actieve beroepsbevolking en het aantal ouderen. Tegen 2040 zijn er 25 procent meer ouderen dan nu. De kloof tussen de zorgvraag en het zorgaanbod wordt alleen maar groter. We dreigen af te stevenen op een ethisch fiasco, alleen ontbreekt de ‘sense of urgency’. Dat zegt het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen uit Berchem bij monde van haar wetenschappelijk medewerker, Jan Steyaert. Het is geschreven vanuit het perspectief van dementiezorg, maar de conclusie geldt ook voor de hele ouderenzorg. Het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen werkt samen met de negen regionale Expertisecentra aan goede zorg voor personen met dementie en hun naasten en heeft een preventieve opdracht.
Bij de meest recente sterftecijfers van Sciensano (december 2022) wordt dementie als eerste doodsoorzaak in Vlaanderen genoteerd. Bijna één op tien overlijdens in ons land wordt aan dementie toegeschreven. De belangrijkste verklaring ligt bij de vergrijzing van de bevolking. Voor vrouwen is dementie met voorsprong de belangrijkste doodsoorzaak en is de stijging veel meer uitgesproken. Medicatie die de gevolgen van dementie countert, zijn er vandaag niet. Zo zullen er in 2035 meer dan 188 000 personen met (jong)dementie zijn.
Steyaert: ‘Volgens een prognose van Statbel stijgt tegen 2040 de beroepsbevolking met amper drie procent terwijl de oudere bevolking met meer dan 25 procent toeneemt. Tegen 2060 is dat een groei van vijf procent wat de beroepsbevolking en 35 procent wat de oudere bevolking betreft. Dat is een demografische tijdbom, niet alleen om de pensioenen betaalbaar te houden, maar ook voor de organisatie van de zorg. Ondanks de huidige maatregelen van de regering zal de krapte aan zorgpersoneel in woonzorgcentra stevig toenemen, maar ook in de thuiszorg, in de zorg en welzijn en op de totale arbeidsmarkt.’
In 2023 verblijft naar schatting 70 procent van de personen met dementie thuis. Hun aantal zal in de toekomst alleen maar toenemen omdat er gewoon te weinig residentiële ouderenzorg zal zijn. Steyaert: ‘Vlaanderen investeert vandaag in de preventiekaart van zorg en welzijn heel weinig. Zo staat leefstijlgeneeskunde bij ons nog maar in zijn kinderschoenen. Vandaag kampen meerdere woonzorgcentra met een tekort aan zorgpersoneel, met bewonersstop of zelfs sluiting tot gevolg. Ook in onderwijs, kinderopvang, huisartsen, tandartsen en restaurants kennen een patiëntenstop door gebrek aan personeel of sluiten hun deuren. Dit is symbolisch voor wat de ouderenzorg te wachten staat. Daarnaast worden woonzorgcentra onbetaalbaar. Zo ligt de gemiddelde prijs van een éénpersoonskamer in een woonzorgcentrum volgens een berekening die de seniorenvereniging OKRA einde 2022 maakte zo’n 830 euro boven het gemiddeld werknemerspensioen. Komt hier nog de belabberde beeldvorming over woonzorgcentra in de media bij. Wat als de samenleving voor ons die keuzes gaat maken? Hoe zou er die dan uitzien: geen hartoperatie als je ouder bent dan 85, geen nieuwe heup boven de 90 jaar. Vandaag zet Vlaanderen in op een aantal acties en lokale initiatieven om het tekort in de zorg en welzijn aan te pakken. Zelfs als ze succesvol zijn, krijgen ze geen substantiële opschaling.’
‘In Vlaanderen blijven we morrelen in de marge en voeren het debat over structurele oplossingen op langer termijn niet. Op basis van de bevolkingsprognose tot 2070 zullen we als Expertisecentra Dementie de stress in de zorgsector die door deze demografische toekomst tendensen alleen maar zal toenemen niet alleen kunnen bestrijden. Samenwerken met andere expertisecentra en partners over de sectoren heen zal noodzakelijk zijn. De huidige beleidsmakers moeten oplossingen op langere termijn inbedden en financieel over de streep komen.’ (EM / Foto Expertisecentrum Dementie)
