Elf gemeenten en drie districten werken samen aan project- en actieplan Groot Schijn

DEURNE – Zeventien partners zetten hun handtekening onder het ‘Project- en actieplan Groot Schijn’. Het doel is de waterkwaliteit en de structuur van de rivier zelf verbeteren, de riviervallei uitbouwen tot een landschappelijke corridor en een klimaatbuffer, en de bewoners van de riviervallei weer betrekken bij ‘hun’ Schijn. Het initiatief voor het Integraal Project ligt bij spelers die nu al actief zijn in de Schijnvallei: het gebiedsprogramma Groen Kruis van de provincie Antwerpen, het Bekkensecretariaat Benedenscheldebekken en het Regionaal Landschap de Voorkempen. Zij gaan in zee met de districten Borgerhout, Berchem en Deurne en de gemeenten Wommelgem, Borsbeek, Mortsel, Boechout, Hove, Wijnegem, Ranst, Schilde, Zoersel, Brecht en Malle.
Ruim 400 jaar was het Groot Schijn dé drinkwaterleiding voor stad Antwerpen. Het water van de Schelde is te brak om te drinken, en het netwerk van vlieten en ruien in de stad zelf geraakte steeds meer vervuild. In 1462 gaf Filips de Goede, hertog van Bourgondië, de stad de toelating om een vaart te graven (de intussen verdwenen Herentalse vaart), een aftakking van het Groot Schijn die via een doorgang in de stadsomwalling tot in de binnenstad stroomde. Zo konden de sinjoren genieten van schoon water. Ook de vele brouwerijen waren gretige afnemers van het ‘levendigh soet’ water van het Schijn.
In de negentiende en zeker in de twintigste eeuw nam de reputatie van het Schijn een onfrisse duik. De rivier stond bekend als open riool. Steeds meer afvalwater van huishoudens en landbouw kwam in de rivier terecht. Vooral de benedenloop in Wommelgem, Wijnegem en Deurne (op de foto: de Grote Schijn in het Rivierenhof) kreeg vanuit de sterk verontreinigde zijbeken veel vuiligheid te slikken. De waterkwaliteit is er de voorbije jaren gelukkig wel weer op vooruit gegaan, dankzij nieuwe waterzuiveringsinstallaties en rioleringen.
Planningsverantwoordelijke Sandra Franck van het bekkensecretariaat Benedenscheldebekken: ‘De Vlaamse Milieumaatschappij investeerde recent nog via Aquafin in enkele grote investeringen, zoals de collector Ranst-Wommelgem fase 2 en de nabehandeling van het rioolwaterzuiveringsstation van Boechout. Zo zien we sinds enkele jaren terug weidebeekjuffers op meerdere locaties in het Schijn en een aantal zijlopen. Een enorm verschil met de jaren 70. Maar we willen nog een stap verder gaan. Door de structuur van het Schijn te herstellen, zal ze zichzelf beter reinigen. We hopen op termijn de otter weer te verwelkomen in de Schijnvallei. Dat zou een enorme opsteker zijn voor de natuur in de omgeving. We volgen de waterkwaliteit van dichtbij op.’
Eeuwenlang gebruikten de bewoners de waterrijke gronden naast het Schijn als weide en hooiland. Dichter bij Antwerpen is de situatie anders. Daar kwam na verloop van tijd meer industrie en bedrijvigheid, waardoor de waterkwaliteit daalde en waarvoor het Schijn rechtgetrokken, omgelegd of overwelfd werd. Op vele plekken nabij de stad is de rivier intussen niet langer zichtbaar.
Groen Kruis wil in, over of onder de Ruggeveldlaan in Deurne, of aan de Autolei (R11) op de grens van Deurne, Wijnegem en Wommelgem, ecologische doorgangen voorzien. Als je daarin slaagt, heb je uiteindelijk een groot aaneengesloten gebied. Soorten als de heikikker, de poelsalamander, de bruine eikenpage, vleermuizen en de bever zijn daar zeker bij gebaat.
Ten slotte is het de bedoeling om de band tussen rivier en bewoners weer aan te halen. Zo wil kernpartner Regionaal Landschap de Voorkempen het cultuurhistorisch verhaal van de rivier en de vallei vertellen. Dat kan bijvoorbeeld in samenwerking met heemkundige kringen, natuurverenigingen en zo meer. Ook de recreatieve mogelijkheden van de vallei worden onder de loep genomen. De zeventien partners die het Integraal Project hebben ondertekend, gaan nu samen aan de slag. (EM / Foto Vlaamse Milieumaatschappij)