Ecologische metamorfose van de Vrouwvliet
MECELEN/SINT-KATELIJNE – De rivier de Vrouwvliet in Mechelen en Sint-Katelijne-Waver onderging in 2024 een ecologische metamorfose. Van de Maanstraat tot aan het Tivolipark, zo’n 3 km, heeft de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) waar mogelijk betonnen oeververharding verwijderd. Het resultaat: een natuurlijkere waterloop met een groter zuiverend vermogen en meer kans op waterleven in de toekomst.
Midden in de jaren ’80 werd de benedenloop van de Vrouwvliet verbreed, verdiept, ingedijkt en voorzien van betonnen oeverversteviging en stalen damwanden. De natuurlijke overgang tussen land en water verdween, en de oeverbeplanting, die onderkomen biedt aan het lokale waterleven, kreeg geen kansen meer.
Het afgelopen jaar heeft de VMM de oevers van de Vrouwvliet hersteld. Op verschillende locaties verdween maar liefst 1.000 ton betonnen oeverbescherming en werd de oever verlaagd. De zachthellende oever biedt nu volop mogelijkheden voor inheemse planten en dieren. Om de stabiliteit te garanderen, kon de betonnen oever in sommige zones niet verwijderd worden. Daar ligt nu een ondiepe zone met rietkragen in de Vrouwvliet. Houten palen, in totaal zo’n 6.000 stuks, met daartussen gebogen wilgentakken en een kokosrol voorkomen dat het pas aangeplante riet wegzakt.
“Dankzij deze ingrepen kan het waterleven in en langs de Vrouwvliet zich voortaan beter ontwikkelen. De rietkragen zorgen voor een betere zuivering van het water, wat een positief effect heeft op de waterkwaliteit. De ondiepe zones creëren extra structuur en meer stromingsvariatie,” zegt Katrien Smet van de VMM.
Het ecologische herstel van de oevers zorgde ook voor extra ruimte in de waterloop. In de herstelde zone kan de Vrouwvliet nu in totaal 15.000 m³ extra water bergen. De omgeving staat zo sterker tegen hevige regenperiodes die in de toekomst frequenter zullen voorkomen. De herinrichting is een win-win voor zowel de ecologie als de klimaatbestendigheid van de waterloop.
Vlaams minister van Omgeving en Landbouw Jo Brouns: “Het herinrichtingsproject van de Vrouwvliet is weer een stap verder in de aanpassing van de stad aan de grillen van de klimaatverandering. Het project is een klein onderdeel van een veel groter programma rond klimaatbuffering via het Natuurpark Rivierenland dat in en rond Mechelen wordt uitgerold. De uitdagingen zijn groot en de klimaatverandering gaat snel. Het is dan ook belangrijk dat we dit op een efficiënte, integrale en gedragen manier kunnen realiseren. Geen welvarend Vlaanderen zonder een leefbaar Vlaanderen.”
Ter hoogte van het Tivolipark in Mechelen werd een voormalige parkeerzone onthard en de oever bij de kinderboerderij heringericht. Een houten vlonder vormt er een aangename plek om dichtbij het water te vertoeven.
“Mechelen rijmt op water,” zeggen burgemeester Bart Somers en schepen van natuur en voorzitter van Natuurpark Rivierenland Kristof Calvo, “Wie aan Mechelen denkt, denkt aan onze broeken, wetlands en de rivieren van Rivierenland. Die natuurlijke rijkdom omarmen we steeds meer. De ontharding van de Vrouwvliet en de parkeerplaats in het Tivolipark zijn daar concrete voorbeelden van. Zulke ingrepen zijn cruciaal om onze biodiversiteit te beschermen en onze klimaatbuffers te herstellen. We zorgen voor meer wateropvang in geval van hevige regen en voor verkoeling in de zomer.”
Dit project valt onder de Blue Deal, het programma van de Vlaamse Regering in de strijd tegen waterschaarste en droogte, en het LIFE Wetlands4Cities-actieprogramma. Dat Europese initiatief richt zich op het herstel en de versterking van stedelijke wetlands als natuurlijke klimaatbuffers.
Foto’s VMM
