District viert 25 jaar Hagelkruisfeesten

EKEREN – In 2025 viert de werking Hagelkruis 25 jaar Hagelkruisfeesten. Wat in het begin een rommelmarkt met drankjes, pannenkoeken en hamburgers was, is uitgegroeid tot een activiteit met veel (kinder-)animatie en muziek. Ook wordt ieder jaar de ‘Legende van het Hagelkruis’ en de bedevaart naar het Hagelkruis onder de aandacht gebracht. Gisteren werd de Hagelkruiswerking in de bloemetjes gezet; voorzitter Danielle Truyen ontving uit handen van  districtsburgemeesterKoen Palinckx (N-VA) een eigen gemaakte oorkonde.

Voor de 25ste Hagelkruisfeesten bouwde Wim Van Osselaer de processie naar het Hagelkruis na in Lego. Greet en Bert Van den Bossche – Engelbeen: “We gaan dit tentoonstellen tijdens de Hagelkruisfeesten op zondag, 29 juni tussen 9 u en 17 u in het Dienstencentrum Hagelkruis.”

De legende van het Hagelkruis en de Hagelkruisprocessie

Met dit diorama van Lego-bouwsteentjes toon ik de Ekerse Hagelkruisprocessie. Wat was die processie en waarom werd ze gehouden? Wel, lang geleden, in het begin van de 15e eeuw, kreeg Ekeren te maken met zware onweersbuien en hevige hagel. De hagelstormen richtten enorme schade aan op de velden en de oogsten. Op een vrijdag, kort na Onze-Lieve-Heer-Hemelvaart, losbrak er weer zo’n onweer. Maar ondanks de zomerse warmte, waarbij de meeste hagel snel smolt, bleef er op één plek iets bijzonders achter: een hoop hagel die dagenlang bleef liggen — in de vorm van een kruis, vlak bij het dorpscentrum. Voor de mensen van Ekeren was dit duidelijk een wonder, een teken uit de hemel. En alsof dat nog niet genoeg was, hielden de onweders daarna plots op. Uit dankbaarheid luidden de inwoners meteen de kerkklokken en hielden ze een processie naar de plek waar het wonder gebeurde. Daar richtten ze een stenen kruis op: het Hagelkruis. Vanaf dat moment trokken de dorpelingen elk jaar, op de vrijdag na Onze-Lieve-Heer-Hemelvaart, in een plechtige stoet naar het kruis. Ze baden voor bescherming van hun velden tegen hagel en vroegen om een goede oogst. De processie werd een vaste traditie, met deelnemers in traditionele kledij, begeleid door gezangen, gebeden en luidende klokken. Mensen uit de buurt kwamen samen – in stilte of in feeststemming – om dit bijzondere moment mee te beleven. Helaas kwam er een einde aan de feesten toen eerst de Oostenrijkers en later de Fransen het bestuur overnamen. De processies verdwenen, maar het stenen kruis bleef. Vandaag staat het oorspronkelijke Hagelkruis nog steeds in de wijk, sinds 1981 opnieuw opgericht bij het Sint-Lambertusinstituut. Het herinnert aan een wonderlijke gebeurtenis én aan het rijke verleden van Ekeren. De wijk heet nog altijd ‘Hagelkruis’ en ook straatnamen als ‘Groot-Hagelkruis’, ‘Klein-Hagelkruis’, Bedevaartstraat en Wimpelstraat verwijzen naar dit erfgoed. En goed nieuws: de traditie is weer tot leven gewekt. De Wijkwerking Hagelkruis blaast de feesten nieuw leven in, zodat het verhaal blijft voortleven, generatie na generatie. Bronnen: Boek F. Bresseleers en H. Kanora, Portret van Ekeren, 1973 Brochure Hagelkruis Tentoonstelling – Heroprichting Hagelkruis, 1981 Website https://www.schattenvanekeren.be

Het Hagelkruis-kermisvaantje: beeld van Ekeren in de 16e eeuw Met dit Lego-bouwwerkje heb ik een tafereel uitgebeeld dat te zien is op een kermisvaantje dat dateert uit 1663. Wat is zo’n processievaantje? Deze vaantjes werden verkocht tijdens de processie om met de winst de kosten te helpen dekken. Pelgrims die op bedevaart waren geweest, namen een vaantje mee als herinnering. De vaantjes kregen thuis een plek boven de schoorsteen en beschermden de bewoners en hun dieren tegen ziekten, rampen en ongeluk. Na de volgende jaarlijkse bedevaart verving een nieuw vaantje het oude exemplaar. De oudste vaantjes dateren van rond 1500. Het kermisvaantje dat hier te zien is, werd verspreid tijdens de Hagelkruisprocessie in Ekeren. Op het vaantje is te zien hoe de processie de toen nog ommuurde Sint-Lambertuskerk verlaat en op de Markt van Ekeren stapt. Voorop gaan twee vaandeldragers. Daarachter in rijen van twee de leden van de schuttersgilde met boog en wimpels. Verder in de processie zien we net voor de kerk ook de beelden van Sint-Lambertus en Onze-Lieve-Vrouw die meegedragen worden. Nog wat verder wordt ook het Heilig Sacrament meegedragen onder een baldakijn. Toekijkende parochianen wuiven met kermisvaantjes in de hand. Rijk geklede mensen maken geen deel uit van de processie en kijken toe. Het kermisvaantje geeft ons ook een goed beeld van de Markt van Ekeren die vroeger ‘De Plaetse’ werd genoemd. De Plaetse had toen nagenoeg dezelfde vorm en grootte als de Markt nu. Langs de oost- en westzijde van De Plaetse stonden huizen zonder verdieping. Ze zouden van baksteen zijn geweest en mogelijk geschilderd in een opvallende kleur. Ze hadden blijkbaar rolwerkgevels, een typische bouwstijl van de Renaissance. Aan elke kant waren ook boompjes geplant. In het midden van De Plaetse stond de schandpaal. Er was ook een waterput. Rondom de kerk liep een muur. Huizen in die tijd hadden nog geen nummer, maar belangrijke huizen hadden wel een naam. Dat was ook zo voor alle huizen aan De Plaetse. Deze namen waren toen door alle Ekerenaren gekend. Aan de westzijde waren dat De Mane, De Sonne, De Croone, Den Valck en Het Vlies. Aan de oostzijde waren dat De Fortuin, Den Roosenhoet, Sint-Joris en Den Hert. We kennen de namen uit akten uit die tijd. De huizen zijn inmiddels al verschillende keren vervangen, maar het huidige witte huis Sint-Joris draagt nog steeds dezelfde naam en staat op dezelfde plek als eeuwen geleden. De geschiedenis van dit huis gaat dus al meer dan 500 jaar terug. Het processievaantje is overigens zeer bijzonder. Het is het enige bekende beeld van het centrum van Ekeren van voor de periode van de fotografie. Het toont ons dus het Ekeren zoals het ooit was en geeft betekenis aan het Ekeren van vandaag. Bronnen: Boek F. Bresseleers en H. Kanora, Portret van Ekeren, 1973 Brochure Hagelkruis Tentoonstelling – Heroprichting Hagelkruis, 1981 Website https://www.schattenvanekeren.be

Foto’s Ronny MULLENS / Foto’s lego organisatie