Antwerpen eert zijn ‘vergeten’ bevrijders met monument op het Schoonselhof
WILRIJK – De stad Antwerpen richtte een herdenkingsmonument op voor de Poolse militairen die het land tijdens de Tweede Wereldoorlog mee bevrijdden. Negen van hen vonden hun laatste rustplaats op het Schoonselhof. Vanochtend werd het ingehuldigd.
Wanneer je het Schoonselhof betreedt langs de ingang Legerstraat Wilrijk en voorbij het crematorium wandelt dan vind je even verderop militair ereperk 5. Daar rustten de Poolse bevrijders tussen een hele reeks Belgen. Fons Duchateau (N-VA), schepen voor begraafplaatsen: ‘Toen ik deze bevoegdheid kreeg was het eerste wat ik deed het Schoonselhof bezoeken. De geschiedenis van de tweede wereldoorlog integreert me dus ook het verhaal van de vergeten Polen. Iedereen kent de ‘traditionele’ landen die ons hebben bevrijd maar de Polen en wat zij meemaakten werden over het hoofd gezien.’
‘Deze plaats vertelt de geschiedenis van jonge soldaten die de vrouw van hun leven in onze stad vonden en hier dan ook bleven. Het is daarom niet correct om ze Poolse helden te noemen, het zijn Antwerpse helden. Vandaag krijgen zij hun monument. Ik ben blij dit te mogen inhuldigen zodat we de nauwe band tussen ons land en Polen hiermee nog eens kan worden onderstreept. Het wordt tijd dat de offers die het Poolse leger heeft gebracht onder de aandacht wordt gebracht.’
De schepen huldigde samen met de Poolse consul-generaal het monument in. Waren ook aanwezig: familieleden van Poolse oud-strijders en reconstructieverenigingen in authentieke uniformen en een afvaardiging van de Antwerpse Poolse school. Dirk Verbeke, stadssecretaris van Tielt tot aan zijn pensioen in 2015 weet alles over de bevrijding door Polen. Hij schreef er een boek over met als titel ‘Vergeten helden in het spoor van de Poolse bevrijders Arromanches tot Wilhemshaven. ‘De soldaten die hier liggen maakten deel uit van de Eerste Poolse pantserdivisie of van de Royal Air Force. Ik ben de schepen enorm dankbaar dat hij het initiatief heeft genomen om een monument op te richten. De meeste Poolse soldaten verlieten hun land in 1939 zonder te capituleren. Ze konden uiteindelijk hun doel niet bereiken. Nog tijdens de bevrijding werd Polen verkocht aan Rusland. Hierdoor werden al deze personen persona non grata verklaard.’
De Polen speelden vooral een rol tijdens de bevrijding van West- en Oost-Vlaanderen. De 1ste Poolse pantserdivisie van generaal Maczek overschreed rond de middag van 6 september 1944 de grens tussen Poperinge en de heuvelstreek. Een paar uur later was Ieper bevrijd. De Polen konden de dag daarop Roeselare bereiken en nog een dag later Tielt. Op 9 september reden ze Aalter net over de grens met Oost-Vlaanderen binnen.
Verbeke: ‘Niemand van de 16 000 Polen kon naar zijn land terugkeren. 400 van hen stierven tijdens de bevrijding van Vlaanderen, zestien liggen er hier begraven. De meeste Poolse soldaten vestigden zich in het Waasland. Ik zou tot de jaren ’60 – en voor de meeste zelfs tot in 1980 – toen Polen opnieuw een democratie werd – duren dat zij hun familieleden in hun vaderland konden bezoeken. Ik denk dat het aangewezen is dat Antwerpen samen met ons een initiatief neemt om deze onbekende geschiedenis elk jaar opnieuw naar voor kan brengen tijdens een kleine herdenking.’ Een uitnodiging waar Fons Duchateau trouwens maar al te graag op in ging.
Edwin MARIËN